طبقه بندی ماشین آلات راه سازی و ساختمانی

اصولاً ماشین آلاتی که در کارگاه مورد استفاده پیمان می گیرنند عبارتند از:

ماشین آلات سنگین: مشابه لودر، بلدوزر، گریدر، اسکریپر – غلتک، غلتک های استاتیکی و دینامیکی، بیل مکانیکی.
ماشین آلات نیمه سنگین: مانندکمپرسی، آبپاش، جرثقیل کامیونی، تراک میکسر، مکنده بتون فینشر.
ماشین آلات سبک: همانند لندرور، فلش و غیره
سایر ماشین آلات کارگاهی (ماشینهای متفرقه(: مانند ویبراتور – دستگاه بتون بتونیر – موتور جوش – تسمه نقاله – وزین شکن – ماسه شور و شن شوق – ماسه ساز و غیره.
بلدوزر یا تراکتور
اصولاً تراکتور وسیله ای است برای هل دادن و کشیدن اسکریپرها – واگنها – غلتکها. اگر به ابتدای این وسیله یک تیغه کمابیش بزگ هم برای حمل مواد وصل شود و این تیغه تغییر ناپذیر باشد ماشین حاصله بلدوزر نامیده می شود. یک تیغه متحرک باشد به آن آنگلدوزر گویند.

در انگلدوزر، گوشه چرخش در صفحه قائم نزدیک ۳۰ تا ۴۰ درجه است. همچنین به بلدوزر چرخ لاستیکی گسترده دار و کمرشکن نیز گویند که این گسترده باعث بسیار شدن نیرو مانور ماشین می شود.
موارد استفاده از بلدوزر، زاویه چرخش در صفحه قائم نزدیک ۳۰ تا ۴۰ درجه است. وانگهی به بلدوزر چرخ لاستیکی مفصل دار کمرشکن نیز می گویند که این مفصل باعث بسیار شدن قدرت مانور ماشین می شود.

تراکتور از مهمترین ماشین آلات راهسازی و ساختمان سازی است که دارای کاربردهای متعددی است هدف اولیه تراکتور به جلو گردانیدن و یا کشیدن اقسام بارها میباشد. بر روی تراکتور گونه ها لوازم مکانیکی را میتوان نصب کرد لوازمی ازقبیل : بیل های مکانیکی ریپرها تیغه های بولدوزر دکل های لوله گذار جانبی کج بیل ها نهرکن ها وغیره به علاوه از تراکتور کاربرد های دیگری هم میکنند نظیر کشیدن اسکریپر واگن و غیره.

تراکتورها از موتورهای دیزل که معمولا توربو شارژ هستند قدرت میگیرند و در گونه ها استاندارد و دنده خودکار موجود هستند در ضمن کنترل آنها به صورت مهار هیدورلیک و دنده اتوماتیک است تراکتورها بر دو گونه کلی چرخ زنجیری وچرخ لاستیکی میباشند.

موارد کاربرد بلدوزر ها عبارتند از:

تسطیح زمین و پاکسازی آنها از بوته و کنده های درخت.
جابجاکردن توده خاک به چهره خفقان دادن آن لغایت مسافتی حدود ۳۰۰ فوت (۹۱٫۴۴ m) (توضیح اینکه حدوداً حداکثر فاصله حمل بدست بلدوزر را ۹۰ متر در نظر می گیرند)
ایجاد راههای اولیه در کوهستانها و زمینهای سنگلاخی
کمک و اختناق دادن به اسکریپها
پخش کردن خاک در خاکریزها
پشته کردن خاک در کنار نهرهای برپایی شده
تسطیح و پاکسازی بقایای باقیمانده از عملیات ساختمانی
نگهداری راههای موقت خاکی
پاکسازی محل گودال قرضه و گودالهای کف معادن
انواع تراکتورها

تراکتورهای چرخ زنجیری
تراکتورهای چرخ زنجیری انواع مختلفی دارد این تراکتورها معمولا برحسب اندازه وزن وقدرت دسته بندی میشوند در بسیاری از پروژه ها مقدار وزن تراکتور چرخ زنجیری مهم است زیرا مقدار بیشینه نیروی کششی که یک دستگاه تراکتور میتواند به وجود آورد بدون توجه به نیرو تولیدی موتور آن به حاصل ضرب مقدار وزن در ضریب کشش سطح جاده ای که روی آن شغل میکنند محدود میباشد هستی دودمان ها باعث میشود که تراکتور بتواند در زمینهای با پایداری فشاری کم و نیرو کششی مناسب کار و جنبش داشته باشد.
تراکتور چرخ لاستیکی
تراکتور چرخ لاستیکی ازاین جهت ساخته شده که سرعت بیشتری در کشیدن وهل دادن اسکریپرها و کارهای نظیر آن داشته باشد این گونه ماشین ها درانواع دوچرخ وچهارچرخ وجود دارد نوع دوچرخ آن حتما باید با یک ماشین دیگر نظیر اسکریپر کار کند تا بتواند تعادل خودرا حفظ کند گونه چهارچرخ آن در دو گونه یک دیفرانسیل و دو دیفرانسیل موجود است با این همه آفت پذیری لاستیکهای این ماشینها در هنگام کار در زمینهای دارای سنگهای تیز که مایه بریده شدن لاستیک میشود به کارگیری آن را دراین گونه زمینها محدود میکند البته زنجیرهای سیمی ویژه جهت حفاظت لاستیکها وجود دارد که میتوان بر فزونی اصطحکاک لاستیکها باسطح زمین آنها را بکاربرد.
انواع تیغه های بلدزورها

تیغه مستقیم
تیغه یونیور سال
تیغه کوشن
تیغه V شکل
تیغه انگل دورز
لودر
اصولاً لودر یا بیل بار کن یگانه از مهمترین ماشین آلات ساختمانی می باشد که در گونه ها مختلفی طراحی و ساخته می شود. این ماشین از عقیده شکل ظاهری به لودر معمولی، لودر معدن، آرم لودر (Arm liader) و اورهد لودر (overhead liader) دسته بندی می شود که به طور کلی در دو گونه چرخ لاستیکی و چرخ زنجیری که هر دو آنها به صورت هیدرولیکی پیشه می کنند ساخته شده است. وانگهی لودر دارای جامهای مختلفی از قبیل: جامهای معمولی، جام سنگ مانع – جام سنگ مانع – جام کنده گیر – جام پوشال راهبند و جام مواد سبک دانه و جام همه کاره است که هر کدام برای پیشه مشخص ساخته شده اند. همچنین دو نوع جام یکپارچه و چند پارچه هستی دارد که نوع چند پارچه آن حائز انعطاف پذیری اکثریت بوده می تواند مشابه کلامشان جهت خاک برداری قائم باره مورد بهره‌گیری قرار گیرد. وانگهی نوع دیگری از جام وجود دارد که می تواند عمل تخلیه را از پهلو انجام دهد.

بدون اغراق لودرکاربردی ترین ماشین درانجام کارهای ساختمانی وعمرانی است این ماشین که در انداره های گوناگون ساخته میشود به انگیزه عملکرد وانعطاف پذیری زیادی که دارد و نیزبا تغییر جام می تواند بسیاری از کارها را اتمام دهد.
لودر موارد کاربرد بسیاری دارد که برخی از آنها عبارتند ازایجاد خاکریزها حفاری زیرزمین بناها پرکردن خندقها و خاکریزی اطراف لوله های کارگذاشته شده در کانالها بار کردن کامیونها حمل بتن به محل قالبها وبلند کردن و حمل ساختمایه ها .

به ماشین لودر میتوان گونه ها ملحقات را نصب کرد و کاربردهای دیگری ازآن گرفت نظیر برف روب، کانال کن، لوله بر، لوله گذار، جرثقیل لیفت تراک و …

انواع لودر

لودرچرخ لاستیکی
این لودرها در اقسام کوچک خیلی کبیر ساخته میشود چرخهای کبیر لاستیکی به این گونه لودرها توان جنبش وسرعت کثرت میبخشد خفقان وارده بر زمین بدست این لاستیکها ناچیز بوده و میتوان این خفگی را با تغییر میزان باد لاستیکها تغییرداد. باین کل در زمنیهای دارای سنگهای تیز امکان گزند این لاستیکها وجوددارد وانگهی در زمینهای خیس و گل آلود نیز کارکردن با لودر چرخ لاستیکی سخت است البته زنجیرهای سیمی ویژه جهت نگهداری لاستیکها هستی دارد که میتوان برای افزونی اصطکاک لاستیکها با سطح زمین آنها را به کاربرد. نوعی از لاستیکهای جدید ساخته شده اند که دارای عاجهای خیلی ضخیمی هستند و میتوانند در مناطق سنگی پیشه کنند این لودرها بر دونوع معمولی و کمرشکن هستند
نوع کمرشکن که بیشتر درلودرهای بزرگ بکاربرده میشوند و دارای نوعی شاسی هستند که سرنوشت عقب لودر را به سرنوشت جلو توسط یک مفصل متصل میکنند. این حالت مفصلی قدرت مانورزوزشعاع گردش ماشین را نسبت به شاسی های ثابت ( غیرمفصلی ) بسیار میکند در انواع امروزین این ماشین آلات از سیستمهای دستور و کنترل هیدرولیکی و الکتریکی جهت راحتی و عملکرد بهتر راننده کاربرد شده است. سیستم پروانه این ماشین ها به دو نوع است در لودرهای معمولی سیستم اجازه بوسیله اجازه و حرکت چرخها عمل میکند ولی درنوع کمرشکن سیستم دستور به وسیله دو جک هیدرولیکی عمل می نماید.
لودرهای چرخ زنجیری
لودرهای چرخ زنجیری مشابه لودرهای چرخ لاستیکی عمل میکنند با این تفاوت که خفقان کمی که برزمین وارد می کنند باعث میشود که لودرهای با چرخ زنجیردار بتوانند در زمینهایی پیشه کنند که قابل بهره‌گیری برای لودرهای لاستیک دار نیستند. سایش بسیار آنها با زمین مایه میشود که بتوانند نهایت کاربرد را ا ز نیرو موتور در کندن زمین بنمایند و چون زنجیر داراند اثناء شغل درمناطق حائز سنگهای تیز خطر پاره شدن لاستیک هستی ندارد. لودرهای زنجیردار توانا به جنبش بر روی سطحهای باشیب جانبی ۳۵%میباشند درصورتی که این رقم برای لودر چرخ لاستیکی ۱۵% است وانگهی لودر زنجیردار میتواند ازشیب ۶۰% بالابرود درحالیکه این رقم برای لودر لاستیک دار به حدود ۳۰% اندک میشود سرعت لودر زنجیردار خیلی کمتر از لودر لاستیک دار بوده به همین دلیل درمواردی که فاصله حمل مواد و بازگشت به محل بارگیری زیاد باشد راندمان این ماشین نسبت به نوع لاستیک دار زیر است.
بکهولودر
این ماشین آلات در واقع لودرهای کوچکی هستند که در پشت خود یک بیل مکانیکی دارند و برای کارهای سبک بهره‌گیری میشوند. کلیه مشخصات عمومی آنها مثل لودرها و بیل های مکانیکی است به دلیل دو کاره بودن این ماشین در بسیاری از پروژه های حقیر از این وسیله کاربرد میشود بخصوص اگرپروژه مربوط به کندن خندق باشد .
همانطورکه گفته شد در قسمت عقب این ماشین یک بیل مکانیکی هستی دارد قدرت این بیل نیز طبق زاویه آن با زمنین و شعاع عملکرد بازوها فرق میکند. شرکتهای سازنده بر پای بست، نوع ماشین آلات، نمودارهایی مبنی بر نیرو بیل درحالات گوناگون ارائه میدهند .
بیل های مکانیکی
بیل های مکانیکی از اولین ماشین آلات مدرن ساختمانی است که درعملیات خاکی بکاررفته است بیل های مکانیکی عمدتا” برای گودبرداری درخاک و بارکردن آن با کامیون یا تریلی و یا تسمه نقاله ها بکار میرود گونه ها پرقدرت آن قادر به گودبرداری درتمام انواع خاکها بجز صخره سنگها بدون ویرانی اولیه میباشد.
بیل های مکانیکی ازسه تقدیر بنیادی تشکیل شده است : ارابه – قسمت اتاقک گردان روی ارابه و سرنوشت الحاقی جلوی ماشین.

ارابه یا شاسی
شاسی به دونوع تقسیم میشود شاسی چرخ زنجیری ، شاسی چرخ لاستیکی ( کامیون )
شاسی چرخ زنجیری با استقامت و قابل اطمینان برای اتاقک چرخنده فوقانی برپایی میکند و قابلیت تحرک بسیارخوبی در محل خاکبرداری برپایی میکند درضمن به علت سطح وسیع چرخها فشارکمی برروی خاک برپایی میکند که امکان شغل بر روی خاکهای سست را فراهم میکند درمواردی که برحسب گونه خاک اصطحکاک اکثریت باره نیازبوده و مسئله لغزندگی وجود داشته باشد نقش زنجیر در ماشین اهمیت پیدا میکند درعوض اینگونه بیلها سرعت کمی دارند.
شاسی های چرخ لاستیکی حائز سرعت حرکتی بیشتری بوده ولذا برای کارهای کوچکی که تعداد سفرزیاد بوده وسطح مسیر مورد بهره‌گیری استوار باشد مفیدترند این گونه شاسی خویش بر دو گونه است : گونه خود متحرک که از اتاقک پروانه میگرد و نوع دیگر که درقسمت عقب کامیون نصب میشود وآن را کامیونی میگویند.
سرعت نوع اول ۵۰ وسرعت گونه دوم ۸۰کیلومتر درساعت میرسد .

انواع بیلهای مکانیکی:

بیل مکانیکی با جام معکوس
به این بیل اسامی متعددی داده می شود از قبیل:کج بیل – بیل پشت خم وبیل کششی. این بیلها در دو نوع مکانیکی و هیدرولیکی هستند و برای حفاری مناسبند.
بیل مکانیکی با سیستم کابلی
این بیل مکانیکی عبارت است از اطاقک گردانی که سوار بر چرخها بوده ودر انتهای جلویی آن بیل متصل شده است. این بیل در دو گونه مکانیکی و هیدرولیکی می باشند.
بیل کششی (دراگلاین)
بیل کششی دراگلاین ازیک اطاقک اجازه – جرثقیل – جام بیل کششی و کابلهای لازم جهت مهار قسمتهای گوناگون تشکیل شده است.بیل کششی توانا است در سطوح خیلی بالاتر و خیلی پایینتر از سطح دلگرمی خویش است ودر گونه ها زمینهای باره بهره‌گیری پیمان می گیرد. بازوی دراز آن برای حفاری و تخلیه مواد کنده شده سودمند بوده و موعد سیکل کار اختصار از محاسن این ماشین میباشد.
جرثقیل
جرثقیل برپایی شده از اطاق پروانه و یک تیر بلند مشبک وقلب جرثقیل و معمولا برای باند کردن کالبد ها وزین وحرکت دادن آنها بکار میرود. با پیوستگی دستگاههای گوناگون به انتهای تیر مشبک بلند جرثقیل می نا از استفاده های دیگری نمود. جرثقیل ها هم بر دو نوع مکانیکی و هیدرولیکی می باشند که امروزه بیشتر هیدرولیکی می باشند.
کامیون
کامیون معمولترین روش برای حمل و نقل مواد خاکی است و با انعطاف پذیری بسیار بین پروژه ها سفر می کند و حائز نوع کمپرسی که ویژه حرکت در جاده و بیرون جاده است ساخته می شود که انواع ویژه بیرون از جاده حائز ابعاد ارشد و ظرفیتهای چند صد تنی است.

اصولاً تریلیهای مخصوص حمل خاک از واکن ویژه حمل خاک به علاوه یک تراکتور یا کامیون برپایی می شود و مواد حاصل حمل شده در آنها اصولاً از عقب یا کف یا از پهلو تهی سازی شده در محل تخلیه استعمال دارد.
مانند پهن کردن شن در لایه های اساس و پایین اساس میزان بار کامیون یا بار مجاز کامیون به مسائل زیر ارتباط دارد:

ظرفیت افقی خاک
ظرفیت کود شده خاک
ظرفیت اندازه گیری شده در کارخانه ساخت ماشین
باید به اندازه ماشینها، بار گیری اتمام شو لغایت از فرسودگی و نیرو مانورشان کاسته نشور در ضمن می طاقت با افزودن تخته هایی در بالا طرفیت باربند را اضافه کرد.
سیکل حمل مواد به وسیله کامپیون دربرگیرنده دو سیکل تغییر ناپذیر و متغیر است.

سیکل ثابت: مدت موعد لازم برای بارگیری، حمل، تخلیه، بازگشت، مدت زمان لازم برای نوبت مجدد کامیون.
سیکل متغیر: بستگی به نوع و سرعت کامیون دارد که در کامیونهای گوناگون متفاوت است.
اگرچه برای حمل ونقل مواد خاکی از وسایلی همانند اسکریپرها ، تسمه نقاله و قطار کاربرد میشود اما معمول ترین وسیله برای ترابری مواد خاکی کامیونها هستند این ماشینهای حمل کننده به خاطر سرعت زیاد برروی راههای هموار همچنین گنجایش بسیار هزینه حمل ونقل مواد را نسبتا زیر می آورند.
کامیونها دارای قابلیت انعطاف زیادی میباشند زیرا چندی ازآنها را که دریک پروژه مورد استفاده قرارمیگیرند می طاقت زیاد یا مختصر رو کرد لغایت در ظرفیت مورد احتیاج تعدیل بوجود آید کامیونها به دونوع معمولی (MING TRUCK)و کمرشکن (ARTICULATED TRUCK)

الف – کامیونهای معمولی
این کامیونها در دو گونه یکتا ویژه حرکت در جاده ها و دیگری ویژه حرکت بیرون از محدوده جاده (HIGHWAY&OFF HIGHWAY TRUCKS) ساخته میشوند کامیونهای خارج جاده ای میتوانند در ابعاد بزرگتر و با گنجایش چند صدتن ساخته شوند هر کدام از آنها گونه ها مختلف دارند ولی نوع کمپرسی آن بیش از دیگر انواع آن به کاربرده میشود. کامیونهای کمپرسی درباره حمل مواد حائز نرمش پذیری زیاد بوده و بخصوص نوع جاده رو آن با سهولت بسیار در پروژه های مختلف قادر به حرکت میباشند گونه گوناگون کامیون های کمپرسی وجود دارد مثلا این کامیون ها در گونه ها دیزلی یا بنزینی یک یا دو دیفرانسیلی و دو یا سه محوری به بازار عرضه میشوند.

ب – کامیون های کمرشکن
همانطور که ازنام این نوع کامیونها مشخص است ازدوقسمت تشکیل شده اند تقدیر موتور و سرنوشت انبار- انباشتگاه که بدست یک گسترده به هم متصل هستند در واقع کامیونهای کمرشکن تریلرهای ویژه حمل مواد خاکی هستند که بوسیله تراکتور یا کامیون تراکتور کشیده میشوند این یکتا فقط برای حمل مواد خاکی طراحی شده اند و مواد حمل شده را یا ازعقب و یا از کف واگن و یا از پهلوها تهی سازی مینمایند بعضی ازاین کامیونها دارای مجرای تهی سازی طولی هستند که بیشتردرمورد ایجاد خاکریزها باره کاربرد قرار میگیرد این کامیون ها نیز بر دو گونه داخل جاده ای و بیرون جاده ای هستند البته گونه جاده ای آن اغلب است زیرا هستی مفصل کمرشکن قدرت مانور آن را نسبت به کامیون های عادی در ناهمواریهای خارج جاده اغلب میکند.

گریدر
گریدر موتور دار اصولاً برای تنظیم شیب – شکل دادن شیبها و هموارسازی حوزه خاکریزها و خاک برداریها – احتقار جوی و آمیخته کردن و متفرق کردن مخلوط خاک و مواد قیری به شغل می رود. از این ماشین در گذرگاه سازی و عملیات ساختمان نیز بهره‌گیری می شود. در ضمن برای برف روبی و برداشتن لایه های سست سطح زمین (پاکسازی زمین) نیز کاربرد دارد. در ضمن با دقت در عملیات گریدر می توان مقدار قابل ملاحظه ای از خرج پروژه ها را مختصر کرد.

برای تسطیح زمین و از بین بردن پستی و ارتفاع ها از ماشین آلات مختلفی کاربرد میشود اما مهمترین وسیله برای عملیات تنظیم شیب و هموارسازی خاکریزها و خاکبرداری ها و رساندن سطح خاک به سطح باره نظر ( خط پروژه ) توسط گریدر سپریدن میپذیرد عمل تنظیم شیب از کارهای بسیار مشکل است بطوری که کلیه رانندگان ماشین آلات راهسازی براین نظر هستند که کارکردن با گریدر مشکل تراز بقیه ماشین آلات است و راننده ای که در زمینه پیشه با گریدر چیرگی داشته باشد براحتی می تواند بقیه این ماشین آلات را کنترل و هدایت کند.

گریدر برای تنظیم شیب شک دادن شیب ها هموارسازی پهنه خاکریزها و خاکبرداریها کندن جوی و مخلوط کردن و پراکنده کردن درهم خاک و مواد قیری بکارمیرود ازاین ماشین آلات درساختن راهها و سایر عملیات ساختمانی کاربرد میشود. این دستگاه در اخلال و برداشتن لایه های سست وسطح زمین هم به کارمیرود.
تیغه گریدر دارای لبه قابل تعویض میباشد درحالات مختلفی نسبت به ماشین می تواند قرارگیرد زاویه تیغه را میتوان تغییر داد بطوریکه بتوان گریدر را برای حمل مواد یا کندن جوی بکاربرد گوشه جلو درحالت حمل مواد بکار میرود که در برشهای سطحی و آمیخته کردن مواد مورد کاربرد قرار میگیرد گوشه عقب باعث بسیار شدن قدرت حفاری شده اما سبب میشود که مواد حفاری شده احیانا از روی تیغه راز ریز نماید.
چرخهای جلو می توانند به هر دو سو خم شوند و بدین ترتیب نیروی حالصه از خفگی خاک بر تیغه مایل شده را خنثی نماید وبه گردش گریدر هم کمک کند شاسی های کمرشکن نیز در ساختمان بعضی گونه ها گریدر بکار میرود که باعث فزونی قابلیت مانور ماشین و کاربردهای آن میشود.

درحالت سر راست ماشین درحالت معمولی کارمیکند درحالت مفصلی گریدر میتواند شعاع گردش خیلی کوچکی کسب کند در حالت مستقیم، چرخهای عقب روی زمین استوار مستقر بوده و در همان حال ماشین میتواند با تیغه به احتقار جوی و کنار جاده وغیره مشغول شود گریدرهای مدرن مجهز به دستگاه کنترل تیغه اتوماتیک هستند که دقت شغل آنها برای تنظیم شیب زیاد بسیار است سیستم این دستگاهها که اغلب هیرولیکی و الکترونیکی است مجهز به یک دستگاه دلنازک است که یک سطح یا امتداد مقاوم را پیگیری کرده و در مواقع لزوم بطور اتوماتیک تیغه را بالا و ذیل میبرد تاشیب مطلوب بدست آید.

اصولاً عمل خاکبرداری از قسمتهای بلند و خاکریزی در گودالها را عمل بالانس (تعادل) گویند و شکل بندی و تنظیم پایانی هر لایه از راه راه عملیات اصلاح گویند.

حداکثر تلرانسها یا رواداریهای قسمتهای مختلف مسیر که توسط گریدر تنظیم می شود عبارتند از:

Subgrade (سابگرید) ۸-۴ میلیمتر در متر
Sub base (زیر اساس) ۴-۲ میلیمتر در متر
Base (اساس)۱mm میلیمتر در متر
در رویه تسامح ۰ میلیمتر در متر
که البته این مقادیر در باره فرودگاهها و شاهراهها کمتر هم خواهد شد.

توضیح اینکه:
مقدار خطای مجاز قابل قبول در راه سازی را تولرانس یا رواداری گویند.اصولاً اگر در نگهداری و حفاظت جاده ای از گریدر استفاده و در بالا بردن فرآوری و کم کردن هزینه تأثیر به سزایی دارد و این میزان فزونی تولید تا ۲۰% هم می تواند باشد.

عملیات با گریدر

پخش کردن مواد خاکی
از مهمترین عملیات گریدر پخش کردن مواد و مصالح خاکی درسطح زمین است البته مقدار مواد جابجا شده به گنجایش گریدر بستگی دارد گنجایش گریدر تابع عواملی مشابه قدرت موتور کشش ماشین اندازه و ارتفاع تیغه میباشد مقدار موادی که گریدر میتواند جابجا کند بسیارکمتر از بولدوزر است بنابراین بهتراست موادی که باید توسط گریدر جابجا و پخش شود، قبلا توسط ماشین آلاتی مثل بولدوزر برروی زمین پخش شده باشد لغایت بلندی توده خاکی خیلی زیاد نباشد.
حمل مواد به کنارجاده
با تغییر زاویه تیغه گریدر قادرخواهد بود که مواد خاکی را به کناره راه حرکت هدایت کند دراین حالت موادخاکی در انتهای عقب گریدر انباشته شده و یک توده خاکی طولی درامتداد مسیر حرکت گریدر قرارگیرد زیرا درغیراینصورت قدرت کشش ماشین ناچیز میشود و زاویه حمله به تیغه گریدر نیز تغییر میکند.
شیب بندهای دقیق
برای شیب بندهای دقیق باید تیغه را با گوشه کوچکی نسبت به امتداد قائم ثابت کرد وارتفاع تیغه از سطح زمین باید طوری باشد که برآمدگی کوچک را بریده و گودالها را پر نماید بدین هدف همواره باید مقدار مواد خاکی درجلوی تیغه گریدر موجود باشد.
کندن جوی
گریدر رامیتوان برای احتقار جویهای ۷شکل و ذوزنقه ای شکل به استعمال ماکزیمم عمق جوی حدود ۳ فوت ( یک متر( وعرض آن حدود۴فوت است برای جویهای با ابعاد ارشد بهتر است از خندق کن و بیل مکانیکی و وسایل حفاری استفاده کرد.
بریدن و تراشیدن ترانشه ها
با تغییر گوشه گریدر و عمود کردن یا شیب بسیار لبه تیغه نسبت به سطح افق میتوان با حرکت درجهت درازا ترانشه لبه های آنرا تراشید.
البته دو مسئله را باید درنظرگرفت نخست اینکه گونه مصالح ترانشه ها سنگی و صخره ای نباشد چون به لبه تیغه آسیب رسانده ویا عمل تراشیدن را غیرممکن میسازد مسئله دوم تراشیدن سرنوشت های پایین ترانشه و مرتب کردن آنها است تادرهنگام تراشیدن قسمت های بالای ترانشه مانع حرکت گریدر نشوند.

غلتکها
اصولاً غلتکها وسیله ای برای چگال کردن مصالح خاکی و سنگی هستند که از چهار پارامتر وزن استاتیکی – ضربه – لزرش و مهار برای کوبیدن خاک کاربرد می کنند که وجود این پارامترها وابستگی به گونه غلتک دارد. تمام ماشین آلات متراکم کننده وزن استاتیکی دارند و بهترین ماشین برای تراکم یک خاک بخصوص ماشینی است که از تغییر محل جانبی خاک در نشان تراکم جلوگیری می کند و تغییر حرکت جانبی را به صورت تغییر جنبش عمودی در بیاورد.

نیروهای ضربه و تکان حائز شکل نیرویی مشخص و مانند هم هستند و فقط فرق آنها در شمار بسامد آنهاست که در ضربه شمار تواتر ۱۰ ضربه در ثانیه و در لزرش شمار تواتر ۸۰ ضربه در ثانیه است. در ضمن پارامتر تکان در باره خاکهای غیر چسبنده از تأثیر زیاد زیادی برخوردار است.

مهمترین مسئله در راهسازی میزان دانسیته و مقاومت لایه های مسیر میباشد این مقادیر باید درحد مطلوب باشد تا سطوح گوناگون جاده در نشانه تنش های وارده ناشی ازعبور بار تغییر شکل نداده و بتواند بردباری جذب وانتقال بار را از لایه های بالاتر به پایین تر داشته باشد براین هدف باید لایه های مختلف مسیر را تاحد قابل قبولی متراکم نمود.
نمود تراکم عبارتست از ازدیاد دانسیته خاک ازطریق نزدیک کردن ذرات و دانه های خاک به یکدیگر که معمولا با بیرون کردن هوا ازفضاهای خالی بین ذرات خاک اتمام میگیرد متراکم کردن خاک مایه اضافه شدن پایداری خاک ناچیز شدن قابلیت تغییر حجم کم شدن قابلیت نفوذپذیری خاک میگردد میزان تراکم پذیری خاک به دانسیته اولیه خاک ویژگان شیمیایی و فیزیکی خاک (نظیر توزیع دانه بندی چسبندگی وغیره) درصد رطوبت گونه و میزان نیروی متراکم کننده دارد.

انواع غلتکها
انواع غلتکها عبارتند از:

غلتکهای پاچه بزی (زایده دار) TAMPING FOOT ROLLERS- SHEEPS FOOT ROLLERS
غلتکهای شبکه ای GRID MESH ROLLERS
غلتکهای ارتعاشی (لرزنده)VIBRATORY MESH ROLLERS
غلتکهای فولادی صاف SMOOTH STEEL DRUM
غلتکهای پنوماتیک PNEUMATIC ROLLERS
غلتکهای کفشک دار SEGMENTED PAD ROLLERS
بولدوزرهای متراکم کننده SOIL COMPACTORS

غلتکهای پاچه بزی
غلتکهای پاچه بزی دارای استوانه ای مجهز به شماری پایه های بیرون آمده است واین ارکان که به پاچه بزی موسومند به عمل تراکم کمک میکنند وجه تسمیه پاچه بزی این است که عمل کوباندن این غلتک همانند اثری است که یک گله گوسفند یا بز برروی زمین برجای می گذارد این غلتک عمل تراکم را با استفاده ازفشار استاتیکی و همچنین مهار اتمام میدهد این غلتکها معمولات حائز چندین استوانه بوده وبه صورت جفتی هم بکارمی رود.

غلتکهای شبکه ای
این گونه غلتکها با سرعت نسبتا” بسیار قادربه کاربوده ودرحین عمل خاک را پراکنده نمی کنند این غلتکها برای خرد کردن قطعات کلوخه خاکهای چسبیده پسندیده میباشند در ضمن ازاین غلتک میتوان برای شعور کردن ومتراکم نمودن سنگهای نرم بهره‌گیری کرد.

غلتکهای لرزنده
انواع معینی ازخاک مثل ماسه شن وسنگهای درشت عکس العمل بسیارخوبی درمقابل تراکم تولید شده بوسیله ترکیب فشاروارتعاش ازخود نشانه می دهند هنگامی که خاک مرتعش میشود ذرات تغییر محل دیتا وجهت افزایش وزن مخصوص توده به ذرات مجاورشان نزدیکتر میشوند.
غلتکهای لرزنده در اندازه های مختلف ازغلتک حقیر دستی باصفحه فلزی لرزان تا غلتکهای بزرگ خودرو که حائز استوانه های صاف یا پاچه بزی یا کفشک دار میباشند موجود هستند بسیاری ازانواع این غلتکها حائز فرکانس ودامنه نوسان قابل تنظیم میباشند تاعمل تراکم بدلخواه سپریدن پذیرد این غلتکها درحین کوبیدن خاک مقداری از نم خاک را نیزکم می کنند که این عمل درمورد تراکم خاکهای نمدار برتری محسوب میشود نیروی چگال کننده غلتکهای لرزنده اساسا ناشی از لزرش و وزن استاتیکی غلتک میباشد.

غلتک های حائز چرخ فولادی صاف
این نوع غلتکها هنوز هم به طور وسیع درعملیات ساختمانی به کار میروند این غلتکها جهت متراکم نمودن سطح آسفالت جاده ها مورد استفاده پیمان میگیرد این گونه غلتکها حائز گونه ها متفاوتی هستند که متداول ترین آنها عبارتند از :

غلتک سه چرخ(دومحوری)
غلتک دومحوری تاندم
غلتک سه محوری تاندم
غلتک های پنوماتیک (چرخ لاستیکی)

این غلتک ها مسطح بوده وقوانین اعمال فشاردرمورد تراکم خاکهای زیرسطح درباره آنها صادق است بعضی ازاین غلتکها خود محرک بوده وبعضی دیگر ممکن است توسط ماشین آلات سایر کشیده شوند.
غلتکهای پنوماتیک دردونوع اصلی غلتک چند چرخ وغلتک پنوماتیک سنگین موجود میباشند ازغلتک های سنگین پنوماتیک درمتراکم کردن لایه های ستبر خاک کاربرد میشود غلتکهای چند چرخ برای اتمام کارهای نهایی و سطوح آسفالت و خاکریز سدها کاربرد میشود.

غلتک های دارای صفحات فولادی (کفشکدار)
این گونه غلتک ها شبیه به غلتکهای پاچه بزی بوده و فقط به جای پایه های پاچه بزی صفحات نسبتا بزرگتر فولادی برروی استوانه غلتک سوار شده اند این نوع غلتک ها درحین عمل تراکم نارسایی اقلیت درسطح خاک برپایی می نمایند.

بولدوزرهای متراکم کننده
این بولدوزهای حائز چرخهای فلزی با زائده های پاچه بزی هستند به طوری که می توانند درزمان هل دادن خاک های سست خاکهای زیرین را متراکم کنند لازم به تذکر است که این ماشین های صرفا برای چگال نمودن خاک به کارنمی روند بلکه درموارد خاصی همانند توده کردن خاکهای سست درضمن سپریدن شغل گذرگاه راه را بازکرده و پیشه راحت تر اتمام میگیرد کلیه مشخصات تراکتورها و غلتکهای پاچه بزی برای این ماشین صادق است.

ماشین آلات آسفالت کاری
رویه های آسفالتی یک سطح غیرقابل نفوذ برپایی می کنند که گیر از نفوذ آب وفرسایش زیرسازی جاده میگردد این طور روکش ها را رویه های نرمش پذیر می نامند زیرا قادرند تغییر شکلهای تحت کارایی بارهای وارده یا نشتهای لایه های تحتانی را الی حدی بردباری کنند رویه های آسفالتی قابل انعطاف وقتی صحیح طرح ریزی واجرا شده باشند تغییر شکلهای ناشی ازتغییرات درجه حرارت را بهتر از رویه های نرمش پذیر بتنی بردباری می نمایند.

این ماشین ازدوقسمت اصلی برپایی شده که یکتا تقدیر تراکتور موتوردار آن است که ماشین را به جنبش درآورده جام حامل درهم آسفالتی را هل داده تخته ماله (SCREEN UNIT) مخصوص پخش کردن آسفالت را به پیگیری خویش میکشد تقدیر سایر تخته ماله میباشد که در انتهای عقب ماشین قرار دارد وحمل و پخش آسفالت را لغایت تراز معینی سپریدن میدهد این تخته ماله ها بدست ویبراتور هیدرولیکی به لرزه درمی آیند که سبب تراکم مقدماتی آسفالت می گردد.

در تقدیر جلویی ماشین جام حمل آسفالت قراردارد به نحوی که کامیون درجلوی ماشین جنبش می کند وبه آرامی آسفالت را به داخل جام می ریزد درداخل جام دوسری تسمه نقاله هستی دراد که باعث هدایت آسفالت به قسمت عقب دستگاه میشود و درآنجا به درون محوطه ای میریزد که درآن یک میله مخلوط کن مارپیچ درحال گردش است این میله درهم کن باعث میشود که آسفالت بطور یکنواخت درسطح توزیع گردد سپس قسمت تخته ماله ازروی آن عبورمی کند این ماشین آلات انواع مختلفی دارند که از این میانی میتوان به دستگاه کاویدن آسفالت سرد اشاره کرد این ماشینها سطح رویی راکه آسفالتی وبتنی است برش میدهند ( برای آشنایی اغلب باین گونه ماشین میتوانید به کتاب آشنایی با دستگاه احتقار آسفالت با دستگاه احتقار آسفالت سرد از انتشارات کمپانی همکار ماشین مراجعه کنید اما درمواردی جاده مورد عقیده ماجاده های خاکی است که موج برداشتی و یا نشانیدن کرده اند پس باید سطح خاک روبه برداشته آمیخته وبه هم خورده ودوباره روی آن غلتک زده ودرصورت لزوم بعدا مجددا آسفالت گردد وسیله ای که برای برش خاک مخلوط کردن و به هم زدن وتثبیت آن به شغل میرود ماشین تثبیت کننده خاک (Soil Stabilizer) اسم دارد این ماشین ازدوقسمت اصلی تشکیل شده است گرد تقدیر تراکتور و موتور که مایه جنبش ماشین مزبور میگردد و دیگری سرنوشت تثبیت کننده خاک تقدیر موتور و تراکتور این ماشین از یک محور ساختن شده است و تراکتور برای حفظ ترازمندی خود از دوچرخی که در سرنوشت عقب ماشین قراردارد این تقدیر از تیغه استوانه ای مارپیچی که زائده هایی برروی آن نصب میگردد تشکیل شده که باتوجه به نوع ماشین حائز ابعاد مختلفی است و قدرتهای متفاوتی دارد.

اسکریپر
اسکریپر ماشینی است که عمل بارگیری و حمل و تخلیه مواد خاکی در مسافتهای میانه و بسیار را به تنهایی اتمام می دهد. اسکریپر از سه سرنوشت اصلی ساختن شده است : تقدیر بارگیر (جام ) حصار جلویی تقدیر بارگیر و دیواره عقب جام یا دیواره تهی سازی تقدیر جام که معمولا سرباز است دارای یک تیغه برنده قابل تعویض درقسمت زیر میباشد این تیغه درحین بارگیری به درون خاک نفوذ میکند وبا برش خاک آنرا به داخل جام هدایت میکند. این تقدیر قابل حرکت بوده ومیتواند ذیل وبالابرود دراسکریپرها ی حائز آسانسور تقدیر بالابرجانشین دیواره جلویی جام میشود دیواره عقب جام یا دیواره تهی سازی قابلیت حرکت به عقب و جلو را دارد که با هل دادن خاک به تهی سازی بارکمک میکند.

انواع اسکریپرها
اسکریپرها به دو تقسیم موتوردار و بدون موتور تقسیم میشوند امروزه گونه بدون موتور کمتر باره کاربرد قرارد میگیرد بیشتر اسکریپرها تک محور بوده و ترازمندی آن و وزن بار آن توسط تراکتور متصل به آن حمل میشود تراکتورهایی که این اسکریپرها را می کشند ممکن است چرخ لاستیکی و چرخ زنجیری باشند برخی سایر قسمتی ازیک تراکتور اسکریپرها هستند بدین معنی که یک تراکتور تک محوره یک اسکریپر تک مجوره را می کشد اسکریپرها یی که دو محور دارند به وسیله تراکتورهای زنجیردار کشیده میشوند زیرا این طور تراکتورها نمی توانند بار قائم را تحمل کنند فلذا نمی توانند اسکریپرهای یک محوره را بکشند امروزه به ندرت از اسکریپرهای چرخ زنجیری بهره‌گیری میشود اسکریپرهایی که بدست تراکتور چرخ لاستیکی کشیده میشوند به انواع زیرتقسیم بندی می شوند:

تک موتوره دو محوره
سه محوری
دو دیفرانسیل
اسکریپرهای دوموتوره ( TANDEM-POWERED)
اسکریپرهای دارای بالابر
فشاری – کششی (PUSH – PULL)
اسکریپرهای تک موتوری دو محوری از یک تراکتور تک محوره کاربرد میکنند و به انگیزه مسئله ترازمندی این تراکتور بدون اسکریپر مربوطه قادر به حرکت نیست اسکریپرهای سه محوری توسط یک تراکتور کشیده میشوند. ماشنیهای چند دیفرانسیلی حائز چرخهای گردنده در اسکریپر و در تراکتور هستند اسکریپرهای دو موتوره حائز موتورهایی چداگانه برای حرکت اسکریپر و چرخهای گردان آن میباشد اسکریپرهای دارای بالابر حائز یک آسانسور نردبانی درجلوی جام بوده و در عمل کندن و در انتقال مواد کنده شده به درون جام کمک میکند در این نوع اسکریپرها به علت قدرتی که آسانسور به اسکریپر میدهد به تراکتور کمکی جهت بارگیری احتیاجی نیست.

دستورالعمل پیشه با لیفتراک ها

رانندگان لیفتراک ها باید دارای گواهینامه مخصوص رانندگی باشند.
رانندگان لیفتراک باید هر روز پیش از انجام کار لیفتراک مورد بهره‌گیری را بازبینی نمایند که این وارسی دربرگیرنده موارد ذیل است:- تنظیم باد لاستیکها و بازدید چرخها – اطمینان از تندرست بودن برق – بازدید ذخیره سوخت و روغن – اطمینان از شارژ صحیح باطری – اطمینان از سالم بودن قسمت بالا برنده و متمایل کننده.
هرگز اغلب از حد مجاز نباید به بالا برها بار تحمیل نمود.
هرگز جهت ترازمندی بار نباید در انتهای لیفتراک وزنه و یا افراد سوار شوند.
استفاده از دو دستگاه لیفتراک برای جا به جا کردن بارهای وزین بازداشته می باشد.
قبل از بلند کردن بار بایستی نسبت به تندرست بودن سکوها و … و استوار آنها با توجه به وزن بار اطمینان حاصل نمود.
در حین رانندگی بایستی به علائم رانندگی در کارگاه دقت رو کرد و در مسیرهای خط کشی شده حرکت کرد.
در سر بالایی ها و سرازیری ها مراقب وسیله نقلیه و بار موجود در آن باشید.
در موقع عبور از محوطه دربها ، راهروها و تونلها به ارتفاع سقف پروا کنید.
هرگز وسیله نقلیه را روشن خلاص نکنید و در هنگام ترک آن سو ئیچ را از روی آن بردارید.
حمل اشخاص بوسیله لیفتراک اکیدا” ممنوع می باشد.
از کشیدن سیگار در تقرب باطریهای در حال شارژ و وانگهی هنگام سوخت گیری اجتناب نمایید.
در هنگام سوخت گیری وسیله نقلیه را خاموش نمایید.
عرض کلی لیفتراک با در نظر اخذ بار نبایستی از ۵/۲ متر اغلب باشد.
در هنگام حرکت بدون بار فاصله لبه پایینی چنگک از سطح زمین نباید از ۱۵سانتی متر کمتر باشد.
از حرکت سریع و دور زدن و توقف اتفاقاً بایستی دوری کرد.
بایستی اطمینان داشت که بار ترازمند بوده و در جای خویش محکم شده است الی از انحراف احتمالی و سرنگونی بار جلوگیری شود.
باید در درازا گذرگاه سرعت لیفتراک را ثابت نگه داشت.

ایمنی ماشین آلات راهسازی و ساختمانی
نکات عمومی ( بر پای بست، آئین نامه حفاظتی کارگاه های ساختمانی و آیین نامه ملی ساختمان)

کلیه رانندگان و اپراتورها باید آموزشهای لازم را فرا گرفته باشد و دارای تصدیق (رانندگی) وی‍ژه باشند
ماشین آلات باید با نوع عملیات تطابق داشته و محدوده عملیات برای رانندگان مشخص گردد
برای ماشین آلات هر ۳ ماه یکبار معاینه فنی توسط متخصص اتمام و گواهینامه اجازه پیشه صادر شود
هنگام کار کردن ماشین آلات در تقرب خطوط انتقال برق (فشار ضعیف( باید حریم این خطوط در نظر گرفته شود و فا‌صله بالاترین نقطه ماشین آلات لغایت کابل های برق کمتر از ۵/۱ متر نباشد.
کلیه قسمتهای متحرک و انتقال دهنده نیرو از قبیل تسمه فلکه ، زنجیر، چرخ دنده باید داری پوشش یا حفاظ مناسب و مقاومی باشد.
در مواردی که میدان دیدن راننده محدود باشد هستی یک نفر کمک یا علامت دهنده الزامی است
راننده پیش از ترک ماشین باید دستگاه را ترمز و تیغه و یا باکت را روی زمین قرارداده و دستگاه را خاموش کند
در زمانی که به سبب ناتوانی بستر و یا شیب زیاد تعادل دستگاه به خطر می افتد نباید آن را به پیشه انداخت
ماشین آلات را نباید شبها در حاشیه جاده های عمومی متوقف ارائه کرد در صورت ناممکن بودن این امر باید علائم خطر نصب شود
در سررسید شغل ماشین آلات ورود افراد به داخل شعاع عمل آنها ممنوع گردد
ماشین آلات چرخ لاستیکی وزین که اجبارا روی لبه های تیز جنبش می کنند جهت ممانعت از ترکیدگی لاستیک باید مجهز به زنجیر حفاظتی گردند
هنگام جنبش بیل مکانیکی، باکت آن باید خالی بوده و بوم در جهت جنبش پیمان گیرد
در سررسید تعمیر باکت و جایگزینی ناخن باید از حرکت اتفاقاً دستگاه جلوگیری شود
از تیغه بولدوزر نباید به عنوان ترمز مگر در شرایط اضطراری کاربرد کرد
ورود به کابین ماشین آلات در زمان شغل فقط برای مکانیک، مسئول ایمنی و سرپرست فنی کارگاه مجاز است
جلو و عقب چرخهای ماشین آلات در حال توقف باید
به دقت مسدود گردد لغایت از حرکت احتمالی به ویژه در شیب جلوگیری شود
سوار شدن کسان غیر مجاز بر لودر ، گریدر ، بولدوزر و … بازداشته بوده و هیچکس حق ندارد بر روی جامو تیغهای لودر ، گریدر و … سوار شود.
در هوای تاریک گریدر زنی کم و بیش لبه ها و کنار دیوارهای بلند ممنوع است
جابجایی باکت با بار از روی کسان و تاسیسات بازداشته است
در حفر با بیل مکانیکی هیچوقت نباید از پایین محل ماشین خاکبرداری انجام شود
رانندگان لودر باید از عملی به نام (گم کردن لودر( بر حذر شوند.
هل دادن خاک با بولدوزر در لبه پرتگاه باید به گونه ای باشد الی در لبه پرتگاه با ایجاد یک گیر شیبدار به سمت بالا از سرنگونی بولدوزر بازدارندگی شود
کلیه ماشین آلات باید مجهز به بوق دنده عقب باشند
روشنایی مناسب جهت شغل در شب تامین شود و در تقرب معابر عمومی و جاده ها چراغ چشمک زن نصب شود
جهت جلوگیری از سقوط کسان دهانه های سیلوهای مصالح و قیفهای تغذیه تراک میکسر و پمپ بتن باید به وسیله چند میله عمود برهم حفاظ گذاری شود.

آسفالتآنواع آسفالتبازیافتبازیافت آسفالتدستگاه بازیافتدستگاه بازیافت آسفالتدستگاه بازیافت آسفالت کلوخه ایراهسازیطرح اختلاطقیر و گونه ها آنمراحل تولید آسفالت گرمنکات فنی و اجرایی راهسازی